رویدادهای عمومی
شهید بهشتی از انقلاب اسلامی تا قوه قضاییه
خلاصه :
شهید بهشتی در ۷ تیر ۱۳۶۰، در دفتر حزب جمهوری اسلامی بر اثر افنجار بمب به شهادت رسید.شهید بهشتی کیست؟
سیدمحمد حسینی بهشتی، معروف به شهید بهشتی، در دوم آبان ۱۳۰۷ در محله لنبان اصفهان متولد شد.
پدر شهید بهشتی، سید فضل‌الله بهشتی، از روحانیون اصفهان بود و پدر مادر شهید بهشتی، حاج میرزا محمدصادق مدرس خاتون آبادی، از علمای اصفهان به شمار می‌رفت.
شجره نامه شهید بهشتی
شهید بهشتی از نوادگان خاندان صدر در اصفهان است.
تحصیلات شهید بهشتی
شهید بهشتی از سال سوم دبیرستان وارد حوزه علمیه شد و در مدرسه صدر اصفهان به تحصیل علوم دینی در رشته ادبیات عرب، منطق، کلام و دروس سطح فقه و اصول پرداخت و همزمان شروع به آموختن زبان انگلیسی کرد. سپس برای آموختن علوم خارج فقه و اصول به حوزه علمیه قم رفت. شهید بهشتی در قم شاگرد استادانی چون آیت‌الله بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، امام خمینی و شیخ مرتضی حائری یزدی بود. شهید بهشتی در کلاس‌های درس‌های فلسفی علامه طباطبایی بیشتر به فراگیری فلسفه روی آورد.
شهید بهشتی همزمان با تحصیل علوم دینی دبیرستان خود را به صورت آزاد کامل کرد و پس از دریافت مدرک دیپلم و شرکت در کنکور وارد دانشکده الهیات شد. شهید بهشتی با مدرک لیسانس فلسفه و حکمت اسلامی از آنجا فارغ‌التحصیل شد.
فعالیت‌های شهید بهشتی
شهید بهشتی در سال ۱۳۳۱ تحت تأثیر مبارزات آیت‌الله کاشانی و مصدق در نهضت ملی شدن نفت، در اعتصابات منتهی به واقعه ۳۰ تیر و سقوط دولت قوام‌السلطنه در اصفهان شرکت نمود و در جمع تحصن‌کنندگان در تلگراف‌خانه اصفهان سخنرانی کرد.
کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، شهید بهشتی را متوجه ضعف نیروهای مذهبی کرد. شهید بهشتی برای تربیت نیروهای مذهبی کارآمد، تأسیس دبیرستان دین و دانش در سال ۱۳۳۳ در قم بود.
شهید بهشتی، با طرح اندیشه‌های نو و افکار اصلاحی و انتقادی خود، درصدد ایجاد تحول و بهبود در حوزه علمیه قم برآمد و علاوه بر تأسیس «کانون اسلامی دانش آموزان و فرهنگیان قم» که زیر نظر محمد مفتح اداره می‌شد، با همکاری روحانیون دیگر توانست روش و برنامه درسی جدیدی برای طلاب علوم دینی طراحی کند و با تأسیس مدرسه منتظریه یا مدرسه حقانی آن را به اجرا درآورد.
مبارزات شهید بهشتی
پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی و مرجعیت امام خمینی، فصل جدیدی از تحولات و مبارزات سیاسی در حوزه علمیه قم و محافل مذهبی آغاز شد. شهید بهشتی نیز به این مبارزات پیوست. فعالیت‌های شهید بهشتی در واقعه ۲ فروردین ۱۳۴۲ و پانزدهم خرداد همان سال و دستگیری امام خمینی به طور کامل در اسناد ساواک آمده است.
هنگامی که تشکلی از چند هیئت مذهبی به نام هیئت‌های موتلفه اسلامی برای پشتیبانی از نهضت امام خمینی به وجود آمد، شهید بهشتی از روحانیونی بود که از سوی امام خمینی برای نظارت بر کار این تشکل و کمک به آنها تعیین شد. با گسترش فعالیت‌های سیاسی و فکری بهشتی در قم، ساواک او را مجبور به ترک این شهر کرد. با عزیمت به تهران، میدان گسترده‌تری برای فعالیت در اختیار شهید بهشتی قرار گرفت، اما توقف او در این شهر چندان طولانی نشد.
شهید بهشتی در مرکز اسلامی هامبورگ آلمان
در سال ۱۳۴۳ آیت‌الله سیدمحمد هادی میلانی که از مراجع تقلید و مقیم مشهد بود از شهید بهشتی خواست که در اجابت درخواست مسلمانان و ایرانیان مقیم هامبورگ، به آلمان عزیمت کند و اداره مرکز اسلامی هامبورگ را بر عهده گیرد.
شهید بهشتی ۵ سال در آلمان ماند. در این مدت، شهید بهشتی علاوه بر تصدی امور دینی ایرانیان و سایر مسلمانان مقیم هامبورگ و آلمان و بعضی کشورهای دیگر اروپایی، توانست با کمک عده‌ای از دانشجویان متدین ایرانی، «اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان گروه فارسی زبان» را ایجاد کند و دانشجویان مبارزی را که به علت اعتقادات مذهبی با تشکیلاتی مانند کنفدراسیون دانشجویان ایرانی و سازمان‌های مشابه آن رابطه‌ای نداشتند در این اتحادیه گرد آورد. شهید بهشتی در معرفی اسلام به اروپاییان نیز قدم‌های مؤثری برداشت و با تسلط یافتن بر زبان آلمانی در کنار زبان انگلیسی با افکار متفکران و فیلسوفان غربی آشنا شد. در همین سال‌ها به حج رفت و با امام خمینی نیز در عراق ملاقات کرد. گزارش‌های ساواک نشان می‌دهد که این سازمان به شدت مراقب و نگران فعالیت‌های وی در این دوره بوده است.
بازگشت شهید بهشتی به ایران
شهید بهشتی در سال ۱۳۴۹ از آلمان به ایران آمد. از جمله فعالیت‌های مهم شهید بهشتی در این دوره، حضور مؤثر در بخش برنامه‌ریزی درس تعلیمات دینی وزارت آموزش و پرورش و مشارکت با روحانیون دیگر مانند شهید دکتر محمدجواد باهنر، علی گلزاده غفوری و سیدرضا برقعی در تألیف کتاب‌های درس دینی و قرآن مدارس سراسر کشور بود.
این کتاب‌ها در آشنایی وسیع جوانان آن دوره با اسلام و ایجاد زمینه‌های اعتقادی برای انقلاب اسلامی در ذهن آنان مؤثر بود. در سال ۱۳۵۴ ساواک شهید بهشتی را دستگیر و مدت کوتاهی زندانی کرد.
شهید بهشتی در شورای انقلاب
شورای انقلاب به دستور امام خمینی تشکیل شد و شهید بهشتی از اولین کسانی بود که امام خمینی او را به عضویت این شورا انتخاب کرد.
در پاییز و زمستان سال ۱۳۵۷ شهید بهشتی نقش بسیار مؤثری در هدایت و سازماندهی مبارزات اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی داشت و فعالیت‌ها و روابط او با دیگران در این ایام به شدت تحت مراقبت ساواک بود. شهید بهشتی در برگزاری راهپیمایی معروف تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ در تهران و شهرستان‌ها فعال بود.
شهید بهشتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، بهشتی همراه با سیدعلی خامنه‌ای، موسوی اردبیلی، هاشمی‌رفسنجانی و شهید باهنر حزب جمهوری‌اسلامی را تأسیس کردند.
این حزب مورد استقبال عموم مردم انقلابی و متدین قرار گرفت و شهید بهشتی که دبیرکل حزب بود، آن را کانون فعالیت‌های سیاسی و انقلابی خود قرار داد.
شهید بهشتی و قانون اساسی
شهید بهشتی در برگزاری انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی و تدوین قانون اساسی نقشی مؤثری داشت. شهید بهشتی در آن مجلس علاوه بر آنکه به نمایندگی از مردم تهران عضویت داشت، از سوی نمایندگان به عنوان نایب‌رئیس آن مجلس انتخاب گردید و در تنظیم قانون اساسی جمهوری‌اسلامی ایران و تصویب آن بسیار تلاش کرد.
شهید بهشتی و دیوان عالی کشور
شهید بهشتی در سال ۱۳۵۸ از سوی امام خمینی به ریاست دیوان‌عالی کشور انتخاب شد. شهید بهشتی وظیفه ایجاد تشکیلات نوین قضائی بر اساس تعالیم مقدس اسلام و تدوین لوایح قضائی جدید جمهوری‌اسلامی ایران را برعهده گرفت.
شهادت شهید بهشتی
شهید بهشتی در ۷ تیر سال ۱۳۶۰ بر اثر انفجار بمب در دفتر حزب جمهوری‌اسلامی در حین سخنرانی به شهادت رسید. این بمب گذاری منسوب به سازمان مجاهدین خلق ایران است ولی این سازمان تاکنون مسئولیت این انفجار را برعهده نگرفته و آن را رد هم نکرده است.
بمب گذاری به این صورت بوده است که یک بمب بر ستون اصلی ساختمان حزب و یک بمب دقیقاً زیر تریبون بهشتی گذاشته بودند که بعد از انفجار سقف پایین می‌آید و چندین نفر جان‌باخته و زخمی می‌شوند.
آثار شهید بهشتی
- خدا از دیدگاه قرآن (پایان‌نامه دکتری)
- شناخت اسلام
- بانکداری، ربا و قوانین مالی در اسلام
- محیط پیدایش اسلام
- اقتصاد اسلامی
- شریعتی، جستجوگری در مسیر «شدن»
- آموزش مواضع
- از حزب چه می‌دانیم
- اهمیت شیوهٔ تعاون
- باید و نبایدها
- بررسی و تحلیلی از جهاد، عدالت، لیبرالیسم، امامت
- بهداشت و تنظیم خانواده
- پنج گفتار
- التوحید فی القرآن
- توکل از دیدگاه قرآن
- حج در قرآن
- حق و باطل
- ربا در اسلام
- رسالت دانشگاه و دانشجو
- روش برداشت از قرآن
- سرود یکتاپرستی
- سلسله درس‌های اسلامی - مسئله مالکیت
- سلسله درس‌های اسلامی - شناخت
- شناخت از دیدگاه فطرت
- طرح لایحهٔ قصاص
- مبانی نظری قانونی اساسی
- محیط پیدایش اسلام
- مکتب و تخصص
- نقش تشکیلات در پیشبرد انقلاب اسلامی ایران
- نماز چیست؟
- وظایف انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا در برابر جوانان مسلمان
- ویژگی‌های انقلاب اسلامی ایران
- شناخت از دیدگاه قرآن
- ولایت، رهبری، روحانیت
- حق و باطل از دیدگاه قرآن
- بهداشت و تنظیم خانواده
- نقش آزادی در تربیت کودکان
- تفسیر سوره حمد
- پیامبری از نگاهی دیگر
- مبارزه پیروز (تحلیل قیام عاشورا)
- سه گونه اسلام
- درس‌گفتارهای فلسفه دین
همسر شهید بهشتی
همسر شهید بهشتی عزت الشریعة مدرس مطلق بود.
همسر خارجی شهید بهشتی
در اوایل دهه شصت که غائله منافقین و بنی صدر به اوج رسیده بود، شایعات فراوانی علیه روحانیت در کشور و جبهه‌ها پخش کرده بودند. یک روز شایعه کردند: همسر بهشتی آلمانی است و فارسی بلد نیست صحبت بکند و بچه‌هایش نیز همین طور. این شایعه در جبهه‌ها میان رزمندگان هم کارساز شده بود و حتی فرماندهان جبهه‌ها را نسبت به وی بدبین ساخته بود. در این میان بهشتی چه می‌توانست بکند؟ او طی سفری به جبهه‌ها مجبور شد همسرش را نیز با خود به اهواز بیاورد تا او در میان رزمندگان سخنرانی کند و آنها از نزدیک مشاهده نمایند که همسر بهشتی آلمانی نیست و فارسی هم خوب بلد است. همسرش چند جلسه در زینبیه اهواز برای خانم‌ها و بسیجی‌ها صحبت کرد، ولی تأثیر چندانی نداشت، چرا که آن دو هنوز به تهران نرسیده بودند که شایعه دیگری بر شایعات قبلی افزوده شد و گفتند: این خانم همسر بهشتی نبود و فرد دیگری را آوردند به جای او صحبت کرد.
فرزندان شهید بهشتی
فرزند شهید بهشتی سید علیرضا حسینی بهشتی، عضو هیئت علمی دانشکدهٔ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، دبیرکل جمعیت توحید و تعاون و از بازداشت‌شدگان ناآرامی‌های انتخابات ریاست جمهوری دهم است. سید محمدرضا حسینی بهشتی دیگر فرزند شهید بهشتی، دانشیار فلسفه دانشگاه تهران و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر است.
ملوک سادات حسینی بهشتی، دختر شهید بهشتی، استادیار پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است.
سخنان شهید بهشتی
شخصیت والای شهید بهشتی را می‌توان در سخنان او دید. مثلاً می‌گفت: "حتی در جنگ با دشمن هم از دروغ و تهمت و فریب و نیرنگ باید پرهیز کرد." یا آنجا که می‌گفت "برخورد آرا و افکار، نیازی به استفاده از چماق ندارد. "
شهید بهشتی و روز قوه قضائیه
جهت ارج نهادن به مقام والای شهید بهشتی اوّلین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی، بنا به پیشنهاد قوه قضائیه، مبنی بر نام گذاری هفته اوّل تیرماه به عنوان هفته قوه قضائیه، این پیشنهاد در تاریخ ۲۷/۰۴/۱۳۷۳ در شورای فرهنگی عمومی مطرح شد و به تصویب رسید.
